maandag

Een kind dat niet speelt


Ons pleegzoontje Tom woont 2 jaar bij ons, is bijna 4 jaar en ik verheug me op de dag dat hij naar school zal gaan. Zijn gedrag is veeleisend en grensoverschrijdend. Hij komt vrijwel niet tot spelen en het lijkt er op of zijn grootste doel is mijn aandacht op een negatieve manier naar zich te trekken. Hier volgt een halve dag uit zijn leven.

Het begint al fout, ik zie het aan zijn ogen; een boze blik, hij wil me ook niet aankijken. Ik negeer het en zeg dat hij mag aankleden en daarna naar beneden mag gaan. NEE!! gilt hij, kan ik niet. Hij begint wild over de overloop te dollen en rare geluiden te produceren. Onze oudste zoon, 14, slaapt nog, want hij is een paar lessen vrij vanmorgen. Ik pak zijn stapeltje kleren, duw die in z'n handen en zeg hem naar beneden te gaan - aankleden in de woonkamer bij papa die al zit te eten. Langzaam loopt hij de trap af en begint "hartverscheurend" te brullen. Even later hoor ik dat pleegvader het verder regelt. Hij krijgt het zelfs uit hem waarom hij naar beneden gestuurd werd door mij.
Als alle kinderen beneden zijn gaan we eten. dat verloopt meestal rustig, want ons jongetje is dol op eten.
Tegen half 9 is het tijd om dochter van 6 naar school te brengen. Ik hoef Tom niet mee te nemen, omdat onze zoon inmiddels beneden is en nog niet naar school hoeft. Hij zal even oppassen. Ik zet Tom aan zijn speeltafeltje met de duplo. Hij moet daar blijven zitten en spelen terwijl ik weg ben. Nog voor ik weg ben, bouwt hij in een record tempo een huisje. Zag ik exact datzelfde huisje gisteren en eergisteren ook al niet?
Zo!! Klaar met spelen, zegt hij en hij wil opstaan. Nee, zeg ik, jij blijft hier zitten spelen totdat ik terug ben. Hij is boos, heel erg boos en laat dat zien door een boze blik en te gaan zitten met zijn gezicht in z'n handen.
Als ik terug ben, zit hij nog zo en blijkt dat 20 minuten volgehouden te hebben.

Tom mag z'n schoenen aan gaan doen om buiten te kunnen spelen. Hij start een drama over het niet aan kunnen doen van z'n schoenen. Zijn schoenen worden door de kamer gegooid en hij kijkt van mij weg. Armen over elkaar. Ik zeg: Dan maar niet, ga maar weer aan je tafeltje zitten en nog iets van de duplo bouwen. Ik heb het nog niet gezegd of zijn schoenen zijn al aan.
Hij gaat buiten fietsen op z'n driewielertje. Hij kent z'n plek waar hij mag komen, benoemt dat als ik vraag tot hoever hij mag komen en gaat fietsen. na een paar meter stapt hij af, pakt een stok die daar ligt en gaat zo hard mogelijk op z'n fietsje slaan. Omdat er een auto vlakbij geparkeerd staat, vrees ik het ergste. Ik ren erheen en kan nog net op tijd de auto voor een paar deuken behoeden. Ik pak de stok af en hij gaat weer fietsen.
Een paar minuten later komt hij terug, lacht en zegt lief: Ik heb een bloemetje voor je geplukt. Hij geeft me een boterbloem. Net op het moment dat ik dankjewel wil zeggen, zie ik in z'n andere hand, achter z'n rug, een grote afgerukte tak van een struik van de buren. (O, nee, niet weer)
Als ik vraag of hij dat gedaan heeft krijg ik (natuurlijk) geen antwoord. Ik sluit het hekje, zodat hij niet meer weg kan. Alleen nog maar in de tuin spelen. Even later zegt hij: Nieuwe stok geplukt. Ja, maar dit is geen stok, maar de struik van de buren.
Omdat hij nu niet meer het hekje uit mag, weet ik dat hij dit niet zomaar zal doen. Hij komt nu elke 2 minuten met een smoes: Plassen, vieze neus, nog geen drinken gehad, eng beestje gezien, dit gaat maar door. Inmiddels is het half 11 en ben ik alleen nog maar met Tom bezig geweest. Ik ga wat met hem drinken, spelen en een boekje lezen. Dit gaat goed, want ik ben dan echt wat met hem aan het doen.
Hij gaat weer naar buiten, maar is absoluut niet van plan te gaan spelen. De keukendeur staat open, zodat hij continue met mij in verbinding staat. Tom begint heen en weer te rennen: binnen, buiten, binnen, buiten. Ik duw hem naar buiten en doe de deur dicht. Foute boel, na 2 minuten staat hij ergens op en slaat met een steen op het keukenraam. Ik zet z'n tafeltje met stoeltje buiten en laat hem maar weer met de duplo spelen. Hij begint keihard te huilen. Als ik naar binnen loop bouwt hij weer in een hoog tempo hetzelfde huisje wat ik hem al weken zie bouwen. En ja hoor, even later roept hij: Kom kijken, huisje gemaakt. Als ik niet direct kijk, gaat hij harder roepen en blijft dit doen tot ik kom kijken.
Daarna staat hij op en loopt heen en weer roepend bij de keukendeur dat hij klaar is met spelen.
Als hij even later op de grond gaat liggen, is het tijd om in te grijpen, want hij kan zichzelf binnen 2 minuten in slaap laten vallen. Dat heb ik nog nooit gezien bij een ander kind, maar hij kan het. Ik neem hem maar weer mee naar binnen, het is toch bijna tijd om een boterham te gaan eten.

Pijn en gedrag bij een kind


In de show van een bekende TV-psycholoog werd een moeder ter verantwoording geroepen. Door haar volwassen dochter en schoonzoon. Moeder heeft nog een zoontje van 8 jaar. Hij kwam bij haar toen hij 3 maanden oud was. Eerst als pleegkind en later heeft ze hem geadopteerd. Moeder kan het gedrag van het kind niet meer aan en op dit moment zorgen dochter en man (die zelf ook 2 kinderen hebben) voor hem. Ze verwijten moeder van het wegdoen van een kind. Tussen de gesprekken door laat de camera beelden zien van het joch: een ondeugend blond, 8 jarig jongetje. Dat brutaal kijkt, steeds wegrent en nee roept als z'n moeder iets zegt. Hij gooit met dingen, rent in het wilde weg door de kamer, terwijl er dan dingen op de grond vallen en hij luid lacht.
Terwijl de moeder door haar dochter beschuldigd wordt, met bijval van de schoonzoon, zie ik het verwrongen gezicht van de moeder, het huilen staat haar nader dan het lachen, ze ziet er moe en opgejaagd uit. kan nauwelijks uit haar woorden komen als ze vertelt; dat ze hem de auto niet in krijgt als ze hem naar school wil brengen, hij daagt haar dan uit door weg te rennen, te lachen en haar uit te schelden. Ook maakt hij allerlei dingen moedwillig kapot, dingen van hemzelf en van haar.
En elke keer zie je de beelden van het joch tussendoor.

Ineens voel ik weer wat zij moet voelen; de pijn en leegte. Ik heb pleegkinderen in huis gehad met hetzelfde gedrag en dezelfde blik in hun ogen. Je begint enthousiast en doet alles om het kind zich thuis te laten voelen, maar het lijkt wel of dit onmogelijk gemaakt wordt door het gedrag van het kind. Je raakt uitgeput en wordt totaal leeggezogen door het gedrag van het kind. Een kind dat tot het uiterste gaat met op je hart trappen en proberen je woede naar boven te krijgen. Een kind wat geen liefde kan verdragen door de pijn die hij voelt. Liefde is voor een afgedankt kind een zeer pijnlijk en eng gevoel, daar vluchten ze voor of ze gaan de strijd aan. Nu is hij dan terecht gekomen bij een andere moeder, die hem met al haar liefde groot wil brengen en gaan alle alarmbellen rinkelen. Hij vecht zich weg bij haar.
De dochter en schoonzoon merken er niets van dat hun moeder de uitputting nabij is. Ze beschuldigen haar van egoïsme en denken dat ze het kind in een internaat wil stoppen om er vanaf te zijn. Ze hebben het joch in huis genomen en merken niets van dat nare leegzuigende gedrag. Natuurlijk is hij druk en kan hij zich niet goed concentreren, maar verder is hij erg lief en meegaand.  Hij zou dan regelmatig naar z'n moeder gaan. Die heeft hem steeds opgehaald en zelfs verschillende keren weer teruggebracht, omdat hij in de auto zich al zo naar gedroeg en akelige dingen zei. Moeder bracht hem terug naar de dochter en is naar huis gereden. En...zegt de dochter, hij heeft een half uur hartverscheurend gehuild dat hij bij moeder wil zijn. Zo'n slechte moeder is ze; neemt hem niet mee naar huis, zelfs een paar dagen kan ze niet eens opbrengen. De TV-psycholoog doet er nog een schep bovenop en herhaalt deze veroordeling en zegt dat zij degene is die hulp nodig heeft en een opvoedingscursus nodig heeft.
Ze huilt dan en wil alles doen om het kind aan te kunnen.

Ik zie dit aan en denk verbijsterd: ziet niemand hier wat er gaande is? Denkt niemand dat dit wel eens een hechtingsprobleem kan zijn?  Ook het aanpasgedrag van het kind is veelzeggend; bij de dochter is hij meegaand en past zich helemaal aan. Zodra moeder hem haalt hangt hij de beest weer uit. Doordat moeder al total-loss en helemaal op is, laat ze hem bij haar dochter. Daar draait zijn gedrag om in een half uur durende huilpartij. Hij is heel erg goed in staat om moeder en dochter tegen elkaar uit te spelen.
Al dit gedrag kwam weer keihard binnen bij mij; dat uitspelen, dat gedrag waarmee zo'n kind je op je hart trapt en het ongeloof van buitenstaanders. Ik denk dat het laatste nog het minst te verdragen is. Men denkt met een normaal kind te maken te hebben en beseft niet dan het een heel beschadigd kind is. Een emotionele beschadiging, misschien al opgelopen tijdens de zwangerschap, maar in ieder geval is hij afgedankt door zijn biologische moeder, waardoor hij in de pleegzorg terecht kwam en later dan geadopteerd is.
Wat deze moeder nodig heeft is begrip en uitleg over de ernstige gevolgen van onthechting. De pijn en angst die hij als baby heeft ervaren zit nog in z'n lijf en voelt hij nog dagelijks. Hij kan zich niet overgeven aan een moeder. Moeders zijn onbetrouwbaar, die doen je weg. En helaas was het al zo ver gekomen: ook de adoptiemoeder liet hem bij haar dochter achter. Ze zal moeten leren om hem niet te laten verdrinken in haar liefde, maar op een wat zakelijker manier met hem omgaan.
Hij zal steeds maar weer proberen door zijn slopende en leegzuigende gedrag haar pijn te laten voelen, misschien wel onbewust zijn pijn de hare te laten worden. Vroeg of laat zal ook de dochter kennismaken met zijn pijn en gedrag als zij hem met liefde wil overstromen.
Zo'n kind kan daar niet tegen en zal met alles in hem willen vluchten of zich er tegen verzetten.
Als hij merkt dat hij zich niet hoeft te hechten en mag zijn wie hij is dan kan het zijn dat hij tot rust komt en zal zijn verzet wat indammen. Bij moeder is hij ook nog eens alleen en bij de dochter een van de kinderen, wat hem emotioneel wat ruimte geeft. Niet alle liefde en aandacht is op hem gericht.
Ik zat echt met kromme tenen naar dit programma te kijken en besef dat er nog weinig kennis is over emotioneel beschadigde kinderen en de gevolgen ervan.